YΠΑΡΧΟΥΝ ΚΑΙ ...ΣΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΦΤΩΧΟΙ ΚΑΙ ΑΣΤΕΓΟΙ!

Τα όνειρα γίνονται εφιάλτες για τους ανειδίκευτους ξένους εργάτες της Γερμανίας και πολλές φορές οι μετανάστες καταλήγουν άστεγοι. Εκτιμάται ότι το Βερολίνο έχει σήμερα περί τους 4.000 άστεγους. Πολλοί από αυτούς δεν ταιριάζουν στην στερεοτυπική εικόνα του εξαθλιωμένου ζητιάνου, με αποτέλεσμα να παραμένουν αφανείς στα μάτια των κατοίκων. Περίπου 1.000 Ανατολικοευρωπαίοι ζουν άστεγοι, στους δρόμους μόνο του Αμβούργου. Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο Ευρωπαίοι μετανάστευσαν στη Γερμανία πέρυσι, που είναι ο υψηλότερος αριθμός μεταναστών σε 18 χρόνια. Αλλά δεν είναι όλοι τους οι ειδικευμένοι ξένοι εργαζόμενοι που χρειάζεται η γερμανική οικονομία και χαρακτηρίζει καλοδεχούμενους η Άγκελα Μέρκελ. Πολλοί είναι «ανεπιθύμητοι» ανειδίκευτοι Ανατολικοευρωπαίοι εργάτες, κυρίως από τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, που δεν βρίσκουν δουλειά και καταλήγουν άστεγοι στους γερμανικούς δρόμους. Παράδειγμα ο Ιβάν Στογιάνοφ, από τη Βουλγαρία, τον οποίο το «Spiegel» ακολούθησε στην περιπέτειά του στο Αμβούργο, όπου πήγε αναζητώντας μια καλύτερη ζωή και κατέληξε να μαζεύει μπουκάλια για ανακύκλωση και να κοιμάται στα πάρκα. «Η Κυβέρνηση προσπαθεί να προσελκύσει ειδικευμένους εργαζομένους από άλλες χώρες. Αλλά δεν έχει αναπτύξει κανένα σχέδιο για τους μετανάστες που αποτυγχάνουν, συχνά επειδή δεν καλύπτουν τις ανάγκες της αγοράς εργασίας», γράφει το γερμανικό περιοδικό.
Στη Βουλγαρία ο Στογιάνοφ εργαζόταν σε εργοστάσιο καρφιών, το οποίο έκλεισε μετά την πτώση του κομμουνισμού. Έμαθε τότε την τέχνη του ξυλουργού και βρήκε δουλειά στην Ελλάδα σε καρνάγια, οικοδομές και χωράφια. Τα καλοκαίρια επέστρεφε στην οικογένειά του -σύζυγο και δύο γιους- στο Καντίκιοϊ με δώρα και χρήματα. Όλα όμως τελείωσαν το 2010, όταν η κρίση έπληξε την Ελλάδα και ο Στογιάνοφ έμεινε χωρίς δουλειά. Αποφάσισε να μεταναστεύσει στη Γερμανία. Τον περασμένο Σεπτέμβριο έφθασε στο Αμβούργο με 90 ευρώ στην τσέπη. Αφότου η Βουλγαρία και η Ρουμανία εντάχθηκαν στην Ε.Ε., οι πολίτες τους πηγαίνουν στη Γερμανία χωρίς βίζα, όπου τους επιτρέπεται να εργάζονται ως ελεύθεροι επαγγελματίες. Στην πράξη αυτό σημαίνει σκληρό ανταγωνισμό και χαμηλότερο μεροκάματο. Ο Στογιάνοφ κοιμόταν, έτρωγε ένα καρβέλι ψωμί την ημέρα και κάπνιζε γόπες που μάζευε από τον δρόμο. Με τη βοήθεια συμπατριωτών του βρήκε μερικά μεροκάματα σε οικοδομές, αλλά κι αυτά στέρεψαν. Αφού αρρώστησε επειδή κοιμόταν έξω, μέσα στην υγρασία, βρήκε φιλοξενία σε ένα καταφύγιο για αστέγους που λειτουργεί η πόλη του Αμβούργου τον χειμώνα. Τετρακόσια άτομα στριμώχνονταν στο καταφύγιο των 210 κλινών που βρομαγε αλκοόλ, ιδρώτα και ούρα, ενώ ξέσπαγαν συχνά καβγάδες μεταξύ των φιλοξενουμένων. Την άνοιξη -ύστερα από αρκετούς μήνες χωρίς δουλειά και αφού έκλεισε το χειμερινό καταφύγιο και ξανάρχισε να κοιμάται στα πάρκα- ο Στογιάνοφ στράφηκε σε μια οργάνωση που πληρώνει τα εισιτήρια των Ανατολικοευρωπαίων μεταναστών που επιθυμούν να επιστρέψουν οριστικά στη χώρα τους. Πώς αλλιώς θα έβρισκε τα 130 ευρώ που στοίχιζε το εισιτήριο από το Αμβούργο στη Βουλγαρία με το λεωφορείο; Υπολογίζεται ότι περίπου 1.000 Ανατολικοευρωπαίοι ζουν στους δρόμους του Αμβούργου μόνο και πολλοί περισσότεροι σε άλλες πόλεις της Γερμανίας. Γνωρίζει ότι το πρόγραμμα επιστροφής απλώς εκτοπίζει το πρόβλημα, δεν το λύνει. «Χρειάζονται προγράμματα που θα διευκολύνουν την άφιξη των μεταναστών στη Γερμανία και θα τους βοηθούν να ενταχθούν στην αγορά εργασίας. Αλλά λείπουν τα χρήματα – και η πολιτική βούληση», λέει στο «Spiegel». «Είναι σκανδαλώδες το ότι η γερμανική κυβέρνηση επιθυμεί μια ενιαία ευρωπαϊκή αγορά αλλά δεν κάνει τίποτε για να βοηθήσει Ευρωπαίους πολίτες που βρίσκονται στην ανάγκη».
Ο Γερμανός Υπουργός Εσωτερικών Χανς-Πέτερ Φρίντριχ ανακοίνωσε τον Ιούνιο την πρόθεση της κυβέρνησής του να απελαύνει τους Ρουμάνους και τους Βουλγάρους που εκμεταλλεύονται τις κοινωνικές υπηρεσίες στη Γερμανία και να τους απαγορεύει την είσοδο στη χώρα. «Η κυβέρνηση υποδαυλίζει το μίσος κατά των νεοφερμένων μεταναστών», λέει στο γερμανικό περιοδικό ο Χέρμπερτ Μπρίκερ από το Ινστιτούτο Ερευνών για την Απασχόληση. «Στην πραγματικότητα οι Βούλγαροι και οι Ρουμάνοι λαμβάνουν κοινωνικά επιδόματα λιγότερο συχνά από τον μέσο ξένο που ζει στη Γερμανία». Παρά τα αρνητικά αισθήματα των Γερμανών, οι μετανάστες από τις δύο αυτές χώρες έσπασαν κάθε ρεκόρ εφέτος. Σύμφωνα με τη «Wall Street Journal», οι νέες αφίξεις Βουλγάρων και Ρουμάνων έφθασαν τις 27.242 τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο (13% αύξηση από πέρυσι). «Σε μερικές περιοχές της Γερμανίας η εισροή αυτή προκάλεσε συνωστισμό, κοινωνικές εντάσεις και ξενοφοβία», γράφει η αμερικανική εφημερίδα. «Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση, το 70% των Γερμανών επιθυμεί να περιοριστεί η μετανάστευση από τα νέα κράτη-μέλη της Ε.Ε.». Από τους Ανατολικοευρωπαίους, η πιο ευάλωτη κατηγορία είναι οι Ρομά. Ο Ρομάνι Ρόσε, Ρουμάνος επικεφαλής των Ρομά στη Γερμανία, ανησυχεί για την άνοδο της «λαϊκιστικής ρατσιστικής ιδεολογίας. Λόγω των εκλογών που πλησιάζουν, μεταχειρίζονται τους Ρομά σαν αποδιοπομπαίους τράγους για να τραβήξουν την προσοχή από την οικονομική κρίση και να κερδίσουν ψήφους».
Ένα βερολινέζικο πρότζεκτ ξεναγήσεων αποκαλύπτει τη γερμανική πρωτεύουσα από τη σκοπιά των αστέγων. Βασικές ατραξιόν, όπως η Πύλη του Βρανδεμβούργου, έχουν δευτερεύοντα ρόλο. Πλατεία Νόλεντορφ στη συνοικία Σένεμπεργκ του Βερολίνου: Μία κλασικού τύπου ξενάγηση θα πληροφορούσε τους επισκέπτες ότι η πλατεία σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα τοπίου Πέτερ Γιόζεφ Λενέ και δανείστηκε το όνομά της από τον τόπο μίας μάχης. Στη ξενάγηση του Κάρστεν Βος, ωστόσο, όλα αυτά δεν παίζουν κανένα ρόλο. Ο Βος ξεναγεί τους ενδιαφερόμενους περιγράφοντας την περιοχή από τη σκοπιά των αστέγων. Τα παγκάκια των πάρκων, τα μηχανήματα ανακύκλωσης μπουκαλιών ή ένα σούπερ μάρκετ 24ωρης λειτουργίας βρίσκονται στο επίκεντρο. Αξιοσημείωτο είναι ότι ο ίδιος ο ξεναγός υπήρξε άστεγος για ένα μεγάλο διάστημα. Εκτιμάται ότι το Βερολίνο έχει σήμερα περί τους 4.000 αστέγους. Πολλοί από αυτούς δεν ταιριάζουν στη στερεοτυπική εικόνα του εξαθλιωμένου ζητιάνου, με αποτέλεσμα να παραμένουν αφανείς στα μάτια των κατοίκων και των τουριστών. Ένας από τους λόγους που ώθησε τις Βερολινέζες Σάλι Όλεχ και Καταρίνα Κουν να «φέρουν στη ζωή» το πρωτότυπο αυτό πρότζεκτ, ήταν η ιδέα να δείξουν την πόλη τους μέσα από μια ειδική σκοπιά, καταπολεμώντας παράλληλα τις ριζωμένες προκαταλήψεις και τους φόβους πολλών ανθρώπων απέναντι στους αστέγους. Ο Κ. Βος έχει σχεδιάσει την ξενάγηση υποδειγματικά. Το Σένεμπεργκ είναι άλλωστε η γειτονιά του. Ο 54χρονος αποκαλύπτει κατά τη διάρκεια της ξενάγησης ένα κομμάτι της προσωπικής του ιστορίας. Η θέση του μάνατζερ μία εταιρείας διοργάνωσης επιδείξεων μόδας τον εξάντλησε ψυχολογικά και σωματικά. Μετά την παραίτηση κατέληξε στο ψυχιατρείο και, τέλος, αφού δεν είχε πλέον δικαίωμα να λαμβάνει κοινωνικό επίδομα, κατέληξε στον δρόμο. Τα τελευταία δύο χρόνια νοικιάζει και πάλι ένα διαμέρισμα και εργάζεται εθελοντικά σε ένα στέκι για αστέγους. Εκεί έχουν τη δυνατότητα να καθίσουν, να φάνε, να πλυθούν, να τηλεφωνήσουν και να σερφάρουν στο ίντερνετ ή και να διαβάσουν εφημερίδες και βιβλία. Ωστόσο, αυτά τα στέκια δεν αποτελούν μέρος των ξεναγήσεων του Βος. Σκοπός του Βος δεν είναι να αναδείξει την εξαθλίωση της συγκεκριμένης ομάδας ανθρώπων. Εξάλλου, όπως εξηγεί, ο κοινωνικός ιστός για αστέγους στο Βερολίνο είναι εξαιρετικά ευρύς, λόγος για τον οποίο αρκετοί άστεγοι από άλλα κρατίδια μετακόμισαν στη γερμανική πρωτεύουσα, ενώ θεωρεί ότι η διάθεση των κατοίκων έναντι των αστέγων είναι σε γενικές γραμμές θετική. Εξηγώντας τους σκοπούς των εμπνευστών του πρότζεκτ, ο Κ. Βος λέει ότι μετά από μία τέτοια ξενάγηση οι άνθρωποι γνωρίζουν λίγο περισσότερα για τη ζωή των αστέγων, θέτουν ερωτήματα και παύουν να αγνοούν μία κοινωνική πραγματικότητα που σημαδεύει την καθημερινότητα πολλών συνανθρώπων τους.